آمریکا در مذاکرات وین به دنبال چیست و درباره ایران چه در سر دارد؟ - اخبار نجوم

سیاست ایران در تداوم کاهش تعهدات، آمریکا را در موضعی تدافعی قرار داده و ناچار به تصمیم گیری می نماید. هم اکنون این سوال مطرح است که آیا گام بعدی آمریکا در قبال برجام، خواسته های ایران را برآورده می نماید یا خیر؟ آیا آمریکا قدم اول در جهت احیای این توافق را برخواهد داشت و این قدم چه کیفیتی خواهد داشت؟

به نظر میرسد با شرایط فعلی، نگاه تمامی طرف ها از جمله نگاه کشورهای اروپایی، به تصمیم دولت آمریکا معطوف شده است. از زاویه دید سیاست گذاران آمریکایی، این کشور در راستای بازگشت به برجام با دو گزینه روبرو است؛

گزینه اول بازگشت کامل به برجام ذیل رویکردی که از آن با عنوان تعهد در برابر تعهد یاد می شود که شامل برداشتن تحریم های برجامی و یافتن توانایی فروش نفت و انجام تبادلات مالی توسط ایران است.

گزینه دوم بازگشت تدریجی است، به طوری که در ابتدا بعضی امتیازهای جزئی مالی همچون وام صندوق بین المللی پول و یا یاری های پزشکی و دارویی در ازای توقف اجرای طرح اخیر مجلس، به ایران اعطا شود.

با توجه به اینکه آمریکا گسترش محدودیت های هسته ای و افزایش مدت زمانی آنها را در سر دارد، گزینه دوم را ترجیح می دهد، چرا که در این صورت می تواند بازگشت کامل به تعهدات برجامی را منوط به پذیرش تغییر توافق هسته ای توسط ایران کند. به نظر می رسد دلیل تأخیر در بازگشت به برجام نیز کوشش آمریکا برای ایجاد ائتلافی از کشورهای همسو با این کشور جهت معین سازوکاری در این راستا و اعمال فشار بر ایران است.

شرط ایران برای لغو تحریم ها کاملاً منطقی به نظر می رسد چون این آمریکا بوده است که از توافق هسته ای خارج شده است. اقدامات یکطرفانه آمریکا در سال های گذشته و زیاده خواهی های امروز، شرایط را برای خارج شدن از بن بست فعلی سخت نموده است. دولت بایدن از یکسو می خواهد به رقبای داخلی خود نشان دهد در ارتباط با ایران سختگیر و ثابت قدم است و از سوی دیگر خروج یکجانبه از برجام، این کشور را در پفراینده هسته ای ایران به انزوا کشانده است. دولت آمریکا با علم به زیاده خواهی خود به دنبال گذشت زمان و همراهی تدریجی همه طرف ها با خواسته های خود است. آنچه که می تواند این فرایند فرسایشی را سرانجام دهد اقداماتی در جهت احیای سریع و گسترده ظرفیت های هسته ای است.

چند دلیل را می توان برای تعلّل دولت بایدن در بازگشت به توافق برشمرد؛

دلیل اول به آسیب پذیری برجام و تجربه دولت ترامپ در خروج یکطرفه از توافق بازمی شود .

دلیل دوم تعلّل دولت آمریکا را می توان از یکسو خرید زمان برای ایجاد سازوکاری جهت اتصال پفراینده هسته ای به موضوعات موشکی و منطقه ای ایران با هماهنگی کشورهای اروپایی و از سوی دیگر ارزیابی مواضع مقامات کشور در این خصوص دانست.

به تعبیر دیگر، آمریکا در حال سنجش این موضوع است که با بازگشت به برجام، توانایی این را خواهد داشت که مذاکرات منطقه ای را با ایران کلید بزند یا خیر. بنابراین بلندپروازی های آمریکا در بازگشت تدریجی و قطره چکانی به توافق هسته ای، گسترش این توافق و مرتبط کردن آن به موضوعات منطقه ای و موشکی، سبب ایجاد شرایط فعلی و تعلّل آمریکا در بازگشت به توافق شده است. پافشاری ایران به لغو تمام تحریم ها در گام نخست، علاوه بر اینکه برنامه طراحی شده آمریکا را عقیم می نماید، تصور استفاده از توافق هسته ای به عنوان پلی به سوی مذاکرات منطقه ای مورد دلخواه آمریکا را نیز برهم خواهد زد.

از سویی دیگر با درنظر دریافت سیر تحولات و تغییرات محیط بین الملل، علایمی از تغییر رویکرد اتحادیه اروپا و پای فشردن بر هویت مستقل خود، به چشم نمی خورد. در این میانه اما آنچه بیش از هر چیز حائز اهمیت است عملکرد اروپا برای زنده نگه داشتن یک توافق بین المللی و به رخ کشیدن استقلال خود فارغ از سیاست های یکجانبه آمریکا است. اینک اروپا میبایست از همسویی عملی با آمریکا و هم ذات پنداری کلامی با ایران دست بردارد. به همین دلیل اتحادیه اروپا اینک در آستانه آزمونی سخت قرار گرفته است تا اراده خود را برای این تغییر به بوته آزمایش بگذارد. پفراینده هسته ایی ایران و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که حاصل یک کوشش جمعی و بین المللی بود، با سیاست های یکجانبه و خصومت امیز آمریکا میتواند در محاق افتد و همچنین عواید آن که متضمن تامین امنیت همه طرف ها بود را به ورطه نابودی بکشاند.

با در نظر دریافت تمام وجوه انچه مسلم است اینکه برجام برای آمریکا چیزی ورای پفراینده هسته ای است و هدف آنها استفاده از برجام به عنوان محملی برای مذاکرات مورد نظرشان در حوزه های منطقه ای و موشکی خواهد بود. بنابراین آمریکا با هماهنگی با کشورهای اروپایی به دنبال کاهش تدریجی تحریم ها است که چنین سناریویی علاوه بر آنکه مزایای مالی مورد نظر برای ایران را به ارمغان نخواهد آورد، ابزارهای سیاسی و امنیتی کشور را به شدت محدود خواهد نمود.

کارشناس سیاست خارجی و روابط بین الملل

310 310